Bütünleşik Müze Yönetimi Beylerbeyi Sarayında Risk Analizleri ve Koruyucu Tedbir Önerileri
Uzak ve yakın geçmiş dönemleri yansıtan, tarihi belge niteliği, zaman kriteri ve estetik değeri taşıyan objeler geçmişten günümüze ve geleceğe ışık tutmaktadır. Bu nedenle mutlaka korunması gereken kültür varlıklarıdır. Bunca kısıtlı olanaklarla ve ciddi özverilerle çıkarılan arkeolojik eserlerin bakımı, saklanması ve sergilenmesi de ayrı bir uzmanlık gerektirmektedir. Türkiye’de müze binası olarak kullanılan birçok yapı teknik bakımdan yeterli değildir. Pasif konservasyon olarak da adlandırılan ve eserin sağlıklı koşullarda sıcaklık, ışık, nem gibi ve afetler nedeniyle meydana gelebilecek her türlü etkiler için riskin en aza indirilmesi büyük önem taşımaktadır. Çalışmada, müzede sergilenmekte olan objelerin fiziksel ve kimyasal bozulmalarına önemli derecede etki eden sıcaklık, bağıl nem, hava kirliliği, tozlanma, ışık ve titreşim faktörlerinin oluşturduğu risklerin sensörler vasıtasıyla ortamda izlenmesi, bu verilerin bir veri tabanına aktarılması, malzeme analizleri ve tüm sonuçların değerlendirilmesi ile risklerinin en aza indirilmesini sağlayacak koruyucu tedbir önerileri içermektedir. Ayrıca deprem gibi doğal kaynaklı afetler ve insan kaynaklı kasıtlı veya kasıtsız acil durumların kırılgan objelere verebileceği olası hasarlar irdelenmiş deneysel yöntemlerle desteklenmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulguların sadece müze saraylar için, tüm müze, kütüphane ve arşivlerimiz; bu mekanların sorumlusu uzmanlar ile ziyaretçilerin korunmasında bir model olarak uygulanabilir olması amaçlanmıştır. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı, Koruma Yenileme ve Restorasyon Bilim Dalında “İstanbul Beylerbeyi Sarayında Risk Analizleri ve Koruyucu Tedbir Önerileri” başlıklı doktora tez çalışmamı 2011 yılında tamamlamıştım. Çalışma, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yürütücü Sekreterliğinin 3504 numaralı projesi ile desteklenmişti. 2011 den günümüze saray ortamında koruma çalışmaları periyodik olarak devam etmektedir. Lokal ısıtma bölgelerinin artırılması, güvenlik amiri ve rehber personele ait odaların saray ortamından başka bir binaya taşınması, güneş ışığına yönelik önlemler, yönlendirme levhalarının artırılması, sulama sonucu suyun direkt binaya sirayet etmesinin önlenmesi, iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları, periyodik bakımlar, güvenlik noktasının değiştirilmesi ve daha sıkı güvenlik tedbirlerinin alınması, paratoner bakımları başarılı uygulamalar olarak göze çarpmaktadır. Tez çalışması sırasında elde edilen verilerden bir kısmı ekte yer almaktadır. Bu çalışmaların sürekli gözden geçirme döngüleriyle desteklenmesi sürdürülebilirliği de sağlayacaktır.