Search

Türk sivil mimari eserleri içerisinde yer alan yapılar arasında hiç şüphesiz konaklar dikkat çekmektedir. Konak terimi daha ziyade varlıklı kişilerin aile efradı ve hizmetlileriyle bir arada ikamet ettiği büyük yapıları ifade eder. Diğer tarihi yapılarla birlikte şehrin dokusunun ve kültürel kimliğinin teşekkülünde göz ardı edilemeyecek vasıfları haiz olan konaklar inşa edildikleri bölgelerin coğrafi yapısına, içinde bulundukları yörenin kültürel özelliklerine uygun tarzda, yapım tekniği ve tasarımlarında oldukça zengin bir çeşitlilik sunmaktadırlar. Tipolojik açıdan sınırları tam olarak belirlenemese de konaklar genellikle ahır, hizmetkâr odaları, servis birimleri vb. mekânlarla kuşatılan geniş bir avlu niteliğindeki taşlıktan oluşan, zemin kat üzerinde bir ya da iki katlı olarak yükselen yapılar olup daha ziyade bir bütün ya da ayrı birimler halinde harem ve selâmlık bölümleriyle birlikte, hamam, sarnıç gibi yapıların eklenmesiyle kompleks halde tasarlanmışlardır. Bunlar ahşap payandalı çıkmaları, oda düzenleri, çok katlı yapıları, örtü tarzı, ahşap çatkı arası dolgu veya bağdadi yapım sistemleri, açık dış ve orta iç sofalı yapılarıyla tipik Türk evinin tüm özelliklerine sahiptir. Ayrıca bu yapılar dıştan süslemesiz yalın görünüşlerine karşılık gömme dolaplar, tavanlar, kapılar, ocak davlumbazları, merdiven korkulukları gibi iç mekan ayrıntıları ahşap oymacılığının en güzel örneklerini ortaya koyan motiflerle bezelidir. Niksar uzun bir tarihi geçmişe sahip olan coğrafyamızda 19 ve 20. yüzyıl geleneksel Türk konut mimarisinin güzel örneklerini sergileyen önemli merkezlerden biridir. Bu çalışmada yörede mevcut 17 konak plan tipi, yapım tekniği, malzeme, cephe düzenlemesi ve süsleme özellikleri gibi muhtelif açılardan incelemeye tabi tutulmuş, 7 ev hakkında ise çeşitli nedenlerden ötürü nispeten daha kısa bilgilerle yetinilmiştir. Yapılan bu çalışmayla söz konusu konakların Türk konut mimarisi içerisindeki yeri ve değerini ortaya koymak suretiyle mevcut sanat tarihi çalışmalarına katkı sağlamak, daha sonra yapılacak bilimsel çalışmalarda araştırmacılara kaynaklık etmek ve kültürel mirası korumak amacıyla gerçekleştirilecek onarım çalışmalarına referans sağlamak hedeflenmektedir. Çalışmanın yürütülmesi aşamasında yardımlarını esirgemeyen, kolaylık sağlayan, yol gösteren Niksar Belediyesi çalışanlarına ve ev sahiplerine teşekkür ederiz. 27.01.2023 Doç. Dr. Recep GÜN

İdari anılarda; Avrupa’da doktora yapmış bir kaymakamın güneydoğuda karşılaştığı ülke sorunlarının vehameti karşısında devletin gösterdiği hantal tutuma karşı haklı tepkisini ve sorunun bugünkü halini almasının sebebi olan durum ve olaylara karşı resmi makamların hiçbir esaslı, ciddi tedbirleri almayarak durumu sadece bir “Güvenlik sorunu” olarak ele almalarını hayretle izleyeceksiniz. Siyasi anılarda ise; Özal’ın aldığı liberal ekonomik kararlarla önü açılan Türkiye’de bu gelişmeyi “siyasi liberalizm” ile tamamlamak ve “Yeni Türkiye”yi kurmak iddiasıyla yola çıkan “Yeni Demokrasi Hareketi”nin nasıl engellendiğini ve kendi ilkesiz ve becereksiz hareketleriyle nasıl başarısızlığa uğradığını ibretle göreceksiniz. Konusunda piyasadaki tek eserdir. Yayınevi: Cinius Yayınları

ZAMANIN SİHRİ SABIR, LANETİ İSE TEKERRÜRDÜR. Bizi biz yapan, aldığımız kararları etkileyen en temel şey hatırladıklarımız ve unuttuklarımızdır. Ancak her seçiş bir vazgeçişi ve ödenmesi gereken bir bedeli beraberinde getiriyor. 90’ların bitmesiyle birlikte unutmayı seçtiklerimiz, yüzleşmediğimiz, hesabını sormadığımız her şeyin bedelini; şimdi kırılgan bir demokraside, güvercin tedirginliğinde yaşayarak ödüyoruz. Sedat Peker ile kapısı kırılan 90’lar odasına giriyoruz birlikte. Bu kitap, içinde yaşarken göremediklerimizi üzerinden geçen 30 yıllık yaşanmışlığın olgunluğu ile hatırlayalım diye yazıldı. O dönem fark etmediğimiz örüntülerin, bugüne etkilerini görmeyi, aklıselim şekilde “Biz nerede hata yaptık?” diye sormayı amaçladı. 40 yaş altındaysanız, duyduğunuz isimlerin, okuduğunuz olayların aslında ne olduğunu sizin için özetledi. Bir anlamda 90’lar odasının kabaca tozunu aldı. Her şeyi raflarına dizdi, kutularına koydu. Kutuların üzerine etiketler yapıştırdı. Zamanın sabrı kapıyı açtı...

Son yıllarda Osmanlı sosyal hayatı ve şehirleri ile ilgili çalışmaların sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Osmanlı döneminin gündelik yaşamını yansıtmak ve bu döneme ışık tutmak gayesiyle hazırlanan bu çalışmalarda, şehirlerdeki toplumsal yaşam muhtelif açılardan değerlendirilmektedir. Takdîr edileceği üzere Osmanlı şehirlerinin siyasî, idarî ve sosyal tarihini hakkıyla ortaya koymak, öncelikle mahallî kaynaklar üzerinden yapılacak tetkiklerle mümkündür. Osmanlı şehirlerinde, şer‘î mahkemeler tarafından tutulmuş olan kayıtlar, yaşanılan dönemlerin mühim birer aynaları olup her biri önemli birer mahallî kaynak ve kıymetli birer belge özelliği taşımaktadır. Peygamberler diyarı Şanlıurfa, tarih boyunca dinî ve kültürel anlamda önemli bir merkez olmuş, sahip olduğu bu mirası Osmanlı hâkimiyetine geçtikten sonra da muhâfaza etmiş bir şehrimizdir. İnsanoğlunun ilk yerleşimlerinden biri kabul edilen ve bu bakımdan geçmişi çağlar öncesine kadar giden bu şehrin, yakın dönem sosyo-kültürel tarihini arşiv kaynakları ışığında ortaya koymak, bugün sahip olduğu mirasın daha iyi anlaşılmasına katkı sağlaması bakımından ehemmiyet arz etmektedir. Urfa’nın XIX. asrın ikinci yarısındaki sosyal hayatını ortaya koymak amacıyla hazırladığımız bu eserde, şehrin mahallî kayıt ve kaynakları olan kadı sicilleri esas alınmıştır. Araştırmamızda bu sicillerden elde edilen hukukî, siyasî, idarî, ekonomik ve sosyal tarihe ait bilgiler sayesinde, yerel düzeyde Urfa şehrinin, genel anlamda Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıldaki sosyal hayatının ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmamız giriş ve beş ana bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında konunun temel kaynakları olan Urfa Kadı Sicilleri tanıtılmış ve çalışma boyunca istifade edilen diğer kaynaklara temas edilerek Urfa’nın XIX. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı yönetimindeki siyasî ve idarî durumu incelenmiştir. Birinci bölümde Urfa’nın söz konusu dönemdeki demografik yapısı, yani etnik, dinî ve fizikî hususiyetleri ortaya konulmuş, şehirde yaşayan Müslim ve gayrimüslim unsurların ikâmet muhitleri ve nüfuslarının tesbitine çalışılmıştır. İkinci bölümde, aile hayatının önemli unsurları olan nişan, evlenme, mehir, başlık, aile içi problemler ve boşanma ile birlikte miras konusu incelenerek, tereke kayıtları üzerinden ailelerin sosyo-ekonomik durumuna dâir çeşitli değerlendirmeler yapılmıştır.

Esaretin öğretmenine dönüşebilir ya da herkes kendi sorularından asılır! Her kilide uyan bir anahtar olmadığı gibi her şeyi anlama kavuşturan bir tek bir gerçek yoktur… Herkes kendi yolunu bulur, diğerlerinin yolunda yürümekten yorulduktan sonra ancak. Bir tek şeye ihtiyacı vardır kendi yolunu arayanın, “yürüdüğü yolu sorgulamak”. Yürüyen yaklaşır, arayan herkes bulmasa da bulanlar sadece arayanlardır. Günlük hayatın içinde gizlenmiş gerçekliğin örtüsünü kaldırmaya bir başka gözle bir başka bakış gerekir. Bazen esaretimiz sandığımız şey, zorunlu bir öğretmen olabilir. Kitabın ana kahramanı MİYO kitabındaki Erendir. Eren bir projesinden dolayı hapse düşer. Telefonuna ByLock yüklenmiştir ancak bundan haberi yoktur. Gerçek suçlular ile aynı ortamda, kendisi gibi başka mağdurlarında olduğu koğuşta hayatı ve kendi içsel yolculuğunu yeniden irdeler. Etrafımızda olup biten olaylar üzerinde ne kadar söz sahibiyiz? Bizi içine alıp sürükleyen akışın içinde ne durumdayız? Ne sandığımız şey aslında nedir? Gerçekte dışarıda mı daha çok esiriz, içeride mi? Ya da gerçekte ne zaman özgür oluruz? ... Herkes kendi sorularından asılır!

Türk sivil mimari eserleri içerisinde yer alan yapılar arasında hiç şüphesiz konaklar dikkat çekmektedir. Konak terimi daha ziyade varlıklı kişilerin aile efradı ve hizmetlileriyle bir arada ikamet ettiği büyük yapıları ifade eder. Diğer tarihi yapılarla birlikte şehrin dokusunun ve kültürel kimliğinin teşekkülünde göz ardı edilemeyecek vasıfları haiz olan konaklar inşa edildikleri bölgelerin coğrafi yapısına, içinde bulundukları yörenin kültürel özelliklerine uygun tarzda, yapım tekniği ve tasarımlarında oldukça zengin bir çeşitlilik sunmaktadırlar. Tipolojik açıdan sınırları tam olarak belirlenemese de konaklar genellikle ahır, hizmetkâr odaları, servis birimleri vb. mekânlarla kuşatılan geniş bir avlu niteliğindeki taşlıktan oluşan, zemin kat üzerinde bir ya da iki katlı olarak yükselen yapılar olup daha ziyade bir bütün ya da ayrı birimler halinde harem ve selâmlık bölümleriyle birlikte, hamam, sarnıç gibi yapıların eklenmesiyle kompleks halde tasarlanmışlardır. Bunlar ahşap payandalı çıkmaları, oda düzenleri, çok katlı yapıları, örtü tarzı, ahşap çatkı arası dolgu veya bağdadi yapım sistemleri, açık dış ve orta iç sofalı yapılarıyla tipik Türk evinin tüm özelliklerine sahiptir. Ayrıca bu yapılar dıştan süslemesiz yalın görünüşlerine karşılık gömme dolaplar, tavanlar, kapılar, ocak davlumbazları, merdiven korkulukları gibi iç mekan ayrıntıları ahşap oymacılığının en güzel örneklerini ortaya koyan motiflerle bezelidir. Niksar uzun bir tarihi geçmişe sahip olan coğrafyamızda 19 ve 20. yüzyıl geleneksel Türk konut mimarisinin güzel örneklerini sergileyen önemli merkezlerden biridir. Bu çalışmada yörede mevcut 17 konak plan tipi, yapım tekniği, malzeme, cephe düzenlemesi ve süsleme özellikleri gibi muhtelif açılardan incelemeye tabi tutulmuş, 7 ev hakkında ise çeşitli nedenlerden ötürü nispeten daha kısa bilgilerle yetinilmiştir. Yapılan bu çalışmayla söz konusu konakların Türk konut mimarisi içerisindeki yeri ve değerini ortaya koymak suretiyle mevcut sanat tarihi çalışmalarına katkı sağlamak, daha sonra yapılacak bilimsel çalışmalarda araştırmacılara kaynaklık etmek ve kültürel mirası korumak amacıyla gerçekleştirilecek onarım çalışmalarına referans sağlamak hedeflenmektedir. Çalışmanın yürütülmesi aşamasında yardımlarını esirgemeyen, kolaylık sağlayan, yol gösteren Niksar Belediyesi çalışanlarına ve ev sahiplerine teşekkür ederiz. 27.01.2023 Doç. Dr. Recep GÜN