Search

Kaynaklarda hikâyeci özelliğinin yanı sıra yalnızca bir tiyatro eserinden bahsedilen Osman Zeki Özturanlı, hikâyeleri kadar tiyatro eserleri ile de adından söz ettirecek bir yazardır. Bu çalışma1926-1982 yılları arasında yaşamış ve elli altı yıllıknömrüne hikâye, tiyatro ve şiir türünde yazdığı eserleri sığdırmış bir yazar olan Özturanlı’nın tiyatrolarını konu almaktadır. Yazarın “Batak Göl”, “Evlatçıklar”, “Paşanın Çiftliği”, “İkramiye” adını taşıyan dört tiyatro eseri ile Türk Dili Dergisi’nde yayımlanmış olan “Çiçek Değil, Ekmek...” adlı kısa bir televizyon oyunu bulunmaktadır. Çalışmada ilk olarak Özturanlı’nın hayatı, eserleri ve edebî kişiliği üzerinde durulmuştur. Tiyatrolarının konularına değinildikten sonra eserler yapı unsurları, sahneleme tekniği, tema, dil ve anlatım özellikleri açısından incelemeye tabi tutulmuştur. Gerek kurgusu gerekse ele aldığı konular ve yazarın üstün gözlem yeteneğini gözler önüne seren metinler olması açısından Osman Zeki Özturanlı’nın tiyatroları, Türk tiyatro tarihimiz için bir devrin ruhunu sezdiren ve Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı içerisinde ayrı bir öneme sahip metinler olarak değerlendirilmelidir. Sonraki dönemlerde edebiyat tarihleri içerisinde yer alacak olan bu eserlerde çevresine, insana ve olaylara ince bir dikkatle yaklaşan, köy ve kasabalarda yaşayan insanların duygularına tercüman olan hassas bir aydının dikkati sezilmektedir. Kaynağını insan sevgisi ve şefkatinden alan bu metinler insanoğlu ve ona ait problemler var oldukça değerinden bir şey kaybetmeksizin okunmaya ve anlaşılmaya devam edecektir.

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı adlı bu çalışma, Cumhuriyet’in kuruluşundan bugüne kadar edebiyat tarihimizin safhalarını, topluluklarını, türlerini, şair ve yazarların eserlerini irdeleyen derli toplu bir çalışma olarak hazırlanmıştır. Üniversitelerimizin edebiyat fakültelerindeki Türk Dili ve Edebiyatı, Çağdaş Türk Lehçeleri, Türk Halk Bilimi gibi bölümler ile Eğitim Fakültelerindeki Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği ile Türkçe ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği gibi bölümlerin müfredatları gözetilerek hazırlanan bu eser, öğrencilerimizin gerekli duyduğu bilgiler çerçevesinde oluşturulmuştur. Uzun süre varlığını sürdüren bir imparatorluğun devamında farklı bir yönetim şekli olan ulus-devlet olarak yoluna devam eden Türkiye Cumhuriyeti’nin siyasi ve sosyal alanda yaşamış olduğu reformların sanat ve edebiyat alanında da yenilikleri beraberinde taşıdığı göz ardı edilemez bir gerçektir. Klasik yahut Divan Edebiyatı geleneğinin devamında Tanzimat, Servet-i Fünûn, Fecr-i Âti ve Milli Edebiyat gibi dönemlerin birikimiyle harmanlanan ve yeni eserlerle beraber yeni sanatçıların da varlığıyla zenginleşen Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı 1923’ten günümüze yaklaşık yüz yıllık bir zeminin üzerinde vücut bulur. Bu kitapta Garip, II. Yeni ve benzeri gibi şiir gruplarını, tarihi, popüler, modern, postmodern gibi roman türlerini, olay ve durum hikâyesi gibi hikâye biçimlerinin yanı sıra, tiyatro tarihimizin gelişimini, eleştiri türü ile hatıra mektup, deneme vb. nesir türlerinin anlatımını, temsilcilerini ve örneklerini gereksiz bilgilerden arındırılmış bir şekilde bulmanız mümkündür. Türkiye’nin farklı üniversitelerinde Yeni Türk Edebiyatı alanında dersler veren birçok saygın akademisyenin yazılarından oluşan bu özel çalışmanın okuyucularına faydalı olması dileğiyle…

E debi metnin temel anlatma biçimlerinden biri olan şiir, aynı zamanda en eski edebi tür olarak da değerlendirilebilir. Türk edebiyatı var olduğundan beri, şiir onun en önemli yapı taşlarından biri olmuştur. Şiir ve müellifi şair, ayrılmaz bir bütün olarak edebiyatımızın her devrinde büyük bir ilgi ile karşılanmış ve bütün edebi dönemlerde ön planda olmuştur. İçinde bulunduğumuz Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı devresinin, ilk döneminden itibaren birçok şiir anlayışını ve şair topluluğunu görmek mümkündür. Bunlar arasında Öz şiir anlayışını sürdürenler, Toplumcu şiir ve serbest nazmı savunanlar, Milli edebiyat zevk ve anlayışını devam ettirenler, Birinci Yeni olarak da anılan Garip topluluğu, II. Yeni şiir anlayışını meydana getirenler gibi edebî ortaklıkları saymak yanlış olmaz. Bu edebî topluluklar içerisinde ise Garip hareketinin tartışılmaz biçimde önemli bir yeri olduğu söylenebilir. 1941 yılında Orhan Veli Kanık, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday üçlüsü “yeni” sayılabilecek şiirlerini; şiirdeki basmakalıp ifadelere, yerleşmiş gelenekselliğe başkaldırı niteliğinde olan Garip adlı kitaplarında toplamışlardır. Bu kitaptaki şiirleriyle o güne değin var olan tüm şiir anlayışlarına karşı çıkan Garipçiler, Türk şiirine de yeni ve farklı bir bakış açısı kazandırmışlardır. Bu kitabın ön sözü ise Türk edebiyatının en kıymetli şairlerinden biri olarak nitelenen Orhan Veli Kanık tarafından yazılmış olup, bu ön söz aynı zamanda Garip şiirinin poetikası olarak da değerlendiri- lebilir.1914 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Orhan Veli, Türk şiirini derinden etkileyen Garip akımı içerisinde müstesna bir yere ve öneme sahiptir. Şiirleri ve şairliği ile kendisinden sonra gelen birçok sanatçıyı da etkileyen Orhan Veli; sadece şiir değil, hikâye, makale, deneme ve çevirileri ile de Türk edebiyatına büyük katkılarda bulunmuştur. Elinizdeki bu kitap da ‘Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda oldukça önemli bir yere sahip olan Orhan Veli’yi, vefatının 70. yılında yâd etmek için hazırlanmıştır. Alanında uzman pek çok akademisyen ve araştırmacının Orhan Veli’yi anmak, onun Türk şiirine ve edebiyatımıza katkılarını değerlendirmek adına bir araya geldiği bu özel kitap, hazırlıkları yaklaşık bir yıl öncesinde başlayan bir sürecin ürünüdür. Bu vesile ile kitabımıza yazıları ile katkıda bulunan tüm meslektaşlarıma şükranlarımı sunuyorum. Ayrıca kıymetli dostum Dr. Cengiz KARATAŞ’ın şahsında bu kitabı neşretme güzelliğini gösteren İlbilge Yayınları’na teşekkür ediyorum.