İslam eşya hukuku

Modern hukuk sistematiğinde şahısların devlet ile olan

ilişkilerinin yanı sıra diğer şahıslarla olan ilişkileri de esas

alınarak Kamu hukuku-Özel hukuk şeklinde bir ayrıma gidilmiştir.

Yapılan bu ayrıma göre Eşya hukuku, Özel hukukun

ana dallarından birini oluşturan Medeni hukuk’un, bireyin

eşya ile her türlü hâkimiyet ilişkisini düzenleyen bir alt dalı

olarak ele alınmaktadır. Eşya hukuku ile birlikte kişiler (şahsın)

hukuku, aile, miras ve borçlar hukuku da medeni hukukun

diğer alt dallarını oluşturmaktadır. Eşya hukuku, kişilerin eşya

üzerindeki haklarının mahiyetini, türünü ve diğer kişilerle

olan ilişkilerini inceleyen bir hukuk dalıdır.

Temeli Roma hukuku’na dayanan Kamu hukuku-Özel

hukuk ayrımını benimseyen Türk Medeni Kanunu’nda Eşya

hukuku, ilgili kanunun 4. kitabında yer almaktadır. Meseleci

bir yöntemle geliştiği için İslâm hukukunun sistematiğinde

böyle bir ayrıma rastlanmaz. Dolayısıyla fıkıh literatüründe

özel hukuk ve kamu hukukuyla ilgili hükümler, meseleler

bağlamında ve dağınık bir şekilde ele alınmıştır. Bundan

dolayı özel hukukun bir alt dalı olan Eşya hukukuyla ilgili

hükümler fıkıh kitaplarında bir arada ve sistematik bir şekilde

bulunmamakta; konuyla bağlantılı hükümler daha çok rehin

hükümlerinin ele alındığı “bâbu’r-rehn”, hapis hakkıyla ilgili

hükümlerin işlendiği “bâbu’l-bey”; kısmen “bey’ bil-vefâ” ve

“icâre” gibi başlıklar altında ele alınmaktadır. Teorik ve felsefi

bir düzlemde ele alınan daha detaylı ve özel konulara ise,

fıkhi kaidelerin sistemli bir şekilde ele alındığı “kavâid” türü

eserlerde rastlamak mümkündür.

İslam Eşya Hukukunu konu edinen bu ortak çalışmada

konular geniş bir çerçevede ele alınmıştır. Aynı zamanda klasik